Chuyên đề bướu giáp: Nhận diện bướu lành, bướu độc ?

Đáng ngại là nhiều người dân cứ nghĩ nó là u, là  nhọt nên tự điều trị bằng cách đắp lá thuốc, hoặc chích lễ... hành động đó vô tình làm cho khối u nhiễm trùng, không những gây khó khăn cho việc điều trị mà đôi khi còn  nguy hiểm đến tính mạng...

BS CKII, Đồng Lưu Ba - Bệnh viện quốc tế Minh Anh, cho biết: Bướu giáp được chia thành ba loại chính:

Bướu giáp đơn thuần (bướu giáp dịch tễ) là tình trạng tuyến giáp phình to nhưng không có rối loạn hoạt động của tuyến giáp. Trong bướu giáp đơn thuần có bướu giáp lan toả, phình tuyến giáp và bướu giáp nhân, nhưng phần lớn bướu giáp đơn thuần là lành tính, chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ chứ không gây nguy hại đến sức khỏe. Nguyên nhân thường được nghĩ đến nhất là do thiếu iod, tuy nhiên có nhiều vùng trên thế giới không thiếu iod, ngay cả vùng thừa iod vẫn có thể bị bướu giáp dịch tễ, ngoài ra không phải tất cả người sống ở vùng thiếu iod đều bị bướu giáp đơn thuần. Điều này cho thấy ngoài yếu tố môi trường còn có yếu tố di truyền trong bệnh sinh bướu giáp, các yếu tố này có thể tác dụng tương hỗ.

Trường hợp bướu giáp nhỏ, không có triệu chứng lâm sàng: chỉ cần theo dõi định kỳ bằng khám lâm sàng và siêu âm tuyến giáp để đánh giá độ lớn. Sự phát triển tuyến giáp rất khác nhau ở mỗi người bệnh, một số trường hợp bướu giáp ổn định trong nhiều năm. 

Bướu giáp đơn thuần thường có mật độ mềm trong trường hợp bướu giáp nhu mô lan tỏa, cũng có khi mật độ chắc thường thấy trong bướu giáp thể nhân. Với bướu giáp đơn thuần thể phình giáp lan tỏa, bệnh nhân chỉ cần điều trị bằng thuốc sẽ cho kết quả rất tốt. Riêng bướu giáp đơn thuần thể nhân ( hoặc đơn nhân hoặc đa nhân, hoặc trong khối nhân chứa chất đặc hay chất dịch) đa số là lành tính, nhưng cũng lưu ý và thăm khám thường xuyên để phát hiện sớm nhân ác tính. Sợ nhất là bướu nhân nhỏ, nên dễ chủ quan. Nếu có điều kiện thì nên sinh thiết là tốt nhất. Vì bướu nhân tuyến giáp cũng có thể có trường hợp giáp hoá hoặc K hoá, vì vậy cần theo dõi định kỳ. 

Với bướu giáp đơn thuần, thường điều trị nội khoa và điều chỉnh bằng dinh dưỡng chứ thuốc không có ý nghĩa mấy. Trường hợp phải dùng thuốc thì cũng chỉ điều trị thuốc sáu tháng không hiệu quả thì sẽ  phải mổ. Bướu giáp thể nhân, có những trường hợp to lên, gây khó thở; cũng có những trường hợp giáp chùm - gây chèn vào xương ức, gây khó thở, phải mổ cấp cứu. 

Bướu cường giáp: là một căn bệnh nội tiết thường gặp, căn bệnh này do các yếu tố phản ứng tự miễn của cơ thể từ đó gây nên sự tăng tiết của tế bào tuyến giáp mà sinh ra bệnh. Tuyến giáp phình to là do tiết ra quá nhiều nội tiết tố tuyến giáp, làm tăng biểu hiện chuyển hoá gây bệnh . Khi đó, mạch nhanh, gầy sút và khi đo nội tiết tố tuyến giáp thấy tăng cao,  nếu không điều trị sẽ rất nguy hiểm.  Đây là bướu độc nhưng không phải ung thư. Bướu cường giáp bắt buộc phải điều trị thuốc trước, nếu có kèm bướu giáp nhân, sẽ mổ cắt bướu giáp nhân. Còn với bướu giáp lan toả, điều trị nội khoa kéo dài. Với những bệnh nhân có bướu to, sau điều trị tạm ổn sẽ phẫu thuật. Trong trường hợp gìa yếu kèm bệnh suy tim...thì cần xạ trị bằng phương pháp i ốt phóng xạ. Có trường hợp mổ rồi tái phát. Phương án điều trị tốt nhất là: thuốc-phẫu–xạ trị bằng i ốt phóng xạ. 

Loại điển hình của bướu cường giáp thường gặp là mắt lồi, tay run . Trong đó  basedow thuộc  loại nặng nhất của bướu cường giáp. Cần điều trị nội khoa trước, sau mới mổ. Sau mổ, chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng rất lớn đến việc điều trị bệnh. Riêng basedow thì không được dùng muối i ốt, vì sẽ làm tăng nội tiết tố tuyến giáp, bệnh nặng thêm. Với bướu cường giáp thì dinh dưỡng cần phải tuân thủ chặt chẽ theo đúng chỉ dẫn của thầy thuốc. 

Ung thư tuyến giáp: thường  gặp trong 5% -10% bệnh nhân có nhân giáp. Ung thư giáp biệt hoá thể nhú và nang chiếm đại đa số khoảng 90% các loại ung thư giáp nói chung. Ung thư tuyến giáp nếu phát hiện cần mổ sớm, thường trên siêu âm thấy nhân đặc, vôi hoá, hạch...nghi ngờ sẽ cho làm FNA (sinh thiết bằng kim nhỏ )

Ung thư tuyến giáp có 2 dạng: K giáp dạng nhú và K giáp dạng nang: có thể xạ trị bằng i ốt phóng xạ.

Mổ có 2 phương pháp: nội soi và mổ mở. Gần đây ( 5 -10 năm) mổ nội soi đối với bướu nhỏ . Tuy nhiên bướu 2 thuỳ thì mổ nội soi hơi phiền. 

Với những trường hợp này, chẩn đoán chủ yếu là siêu âm, khi khám thường bướu nhỏ rất khó. Những trường hợp bướu hơi đặc hoặc bướu giáp chìm hay thường, nên làm thêm CT để quyết định cuộc mổ dễ dàng 

K giáp kém hoặc không kém biệt hoá, khó điều trị. Phát hiện sớm mổ, cắt toàn bộ tuyến giáp là tốt nhất.

►Rối loạn tuyến giáp và những hệ lụy