Bệnh lý tuyến tiền liệt - Phóng sự do HTV thực hiện tại BVQT Minh Anh

Tuyến tiền liệt là một tuyến nằm ngay dưới bàng quang, nối với niệu đạo. Các tuyến ở trong mô tuyến tiền liệt tạo ra một chất dịch màu trắng, trong quá trình giao hợp, tuyến co bóp các cơ và đẩy chất nhờn này xuống đường niệu đạo, ở đây nó trộn lẫn với các chất nhầy khác tạo thành tinh dịch. Tuyến tiền liệt thay đổi nhiều lần trong cuộc đời nam giới:

Lúc mới sinh kích thước tuyến tiền liệt chỉ bằng hạt đậu, ở thời niên thiếu nó lớn dần lên và mềm, nhưng sau đó tuyến tiền liệt bắt đầu lớn lên nhanh chóng, sau tuổi 20 tuyến tiền liệt sẽ ổn định kích cỡ và hình dạng thông thường. Trong giai đoạn trưởng thành tuyến tiền liệt có kích thước bằng quả óc chó, sau đó thường giữ nguyên kích thước đến tuổi ngũ tuần và bắt đầu to lên ở những năm sau đó. Sự gia tăng kích cỡ này là do các tế bào tuyến nhân lên, dẫn tới sự phình lên của các mô tuyến tiền liệt hay còn được gọi một cách khoa học là bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.
 

GS. TSYH Trần Ngọc Sinh (phải) trao đổi với BTV Khắc Phương

Theo GS. Trần Ngọc Sinh - Phụ trách phòng khám Tiết niệu, Thận học và Nam khoa bệnh viện quốc tế Minh Anh

Nguyên nhân, yếu tố nguy cơ?

Con số nam giới mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt tăng lên liên tục với tỷ lệ tăng theo độ tuổi. Phì đại tuyến tiền liệt là một bệnh bắt đầu xuất hiện các dạng vi thể của mô tuyến tiền liệt ở tuổi 30, nhưng những dấu hiệu đầu tiên của bệnh bắt đầu xuất hiện hầu hết sau tuổi 50, mặc dù đôi khi chúng ta cũng có thể bắt gặp bệnh ở một số người trẻ. Hơn 50% nam giới trên 50 tuổi và hơn 70% nam giới trên 60 tuổi bị mắc.

Triệu chứng cần quan tâm

Ở giai đoạn đầu thì bàng quang có thể luôn trong tình trạng căng, tình trạng này kéo dài sẽ làm bệnh nhân thường xuyên đi tiểu trong tình trạng bàng quang căng. Nếu tình trạng này tiếp diễn trong thời gian dài, cơ thắt bàng quang bị doãng ra dần, bàng quang bắt đầu chảy xuống, triệu chứng đi tiểu không kiểm soát được bắt đầu xuất hiện.

Thành bàng quang nhão đi, rộng hơn và ở những người gầy có thể nhìn thấy sự hình thành một quả cầu trong vùng hạ vị. Tình trạng này không được điều trị kịp thời sẽ có thể dẫn đến sự trào ngược của nước tiểu từ bàng quang trở lại hệ tiết niệu phía trên và hậu quả của nó có thể gây suy thận.

Điều trị phì đại tuyến tiền liệt

Phì đại tiền liệt tuyến là một tình trạng của quá trình thay đổi nội tại của nam giới khi bước vào tuổi trung niên, quá trình này diễn ra như thế nào, nhanh hay chậm còn do các tác động ngoài quan, mà chúng ta thường gọi là các yếu tố nguy cơ.

Để kiểm soát được bệnh lý này, nam giới từ 40 tuổi trở lên nên:

• Đi khám hệ tiết niệu định kỳ
• Tuân thủ các quy tắc của chế độ ăn thích hợp – loại bỏ những thực phẩm nóng, cay cũng như những cà phê đặc và chè đặc , ăn nhiều rau sạch, duy trì thể dục thường xuyên, đi bộ là bài tập cực kỳ thích hợp, tránh ngồi một chỗ quá lâu, không hút thuốc.
• Tập thói quen đi tiểu thường xuyên trong ngày
• Đi tiểu ngay khi có nhu cầu
• Cố gắng đi tiểu hết để đảm bảo thải hết nước tiểu khỏi bàng quang mỗi lần đi tiểu
• Uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày
• Không uống nhiều nước trước khi đi ngủ

Ung thư tuyền tiền liệt xảy ra khi những tế bào bất thường phát triển trong tuyến tiền liệt. Những tế bào bất thường này có thể tiếp tục nhân lên một cách không kiểm soát được và đôi khi lan ra ngoài tuyến tiền liệt sang những bộ phận kế cận hay xa hơn của cơ thể.

Ung thư tuyến tiền liệt thường là một bệnh phát triển chậm và đa số đàn ông mắc chứng ung thư tuyến tiền liệt mức nhẹ sống nhiều năm không có triệu chứng và bệnh không lan ra và không đe dọa mạng sống. Tuy nhiên bệnh mức nặng lan ra nhanh chóng và có thể gây tử vong. Tùy theo từng trường hợp mà bác sĩ sẽ có những đề nghị điều trị thích hợp.
 

Để khám và chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt, bác sĩ thường thử máu và khám cơ thể.

Thử máu, đây là phương pháp thử Kháng nguyên Đặc hiệu Tuyến tiền liệt  hay còn gọi là PSA, nhằm tìm xem  có sự gia tăng nào trong chất đạm đặc hiệu này hay không.

Tùy vào kết quả mà bệnh nhâncó thể cần các xét nghiệm khác bởi một bác sĩ chuyên khoa. Khám trực tràng bằng ngón tay.  Do vị trí của tuyến tiền liệt, bác sĩ khám trực tràng bằng ngón tay có mang găng và bôi trơn để kiểm tra kích thước của tuyến tiền liệt và đánh giá xem có bất thường nào không.

Nếu các xét nghiệm cho thấy bệnh nhân có khả năng mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, giai đoạn kế tiếp là xét nghiệm sinh thiết. Sinh thiết là cách duy nhất để chẩn đoán xác định ung thư tuyến tiền liệt. Bác sĩ chuyên khoa đường tiết niệu lấy những mẫu mô nhỏ ở tuyến tiền liệt bằng những mũi kim thật nhỏ và rỗng dưới hướng dẫn của siêu âm.

Mô được gửi cho bác sĩ chuyên khoa bệnh học để tìm xem các tế bào là ác tính  hay lành tính.

Một phần quan trọng của việc đánh giá bệnh ung thư tuyến tiền liệt là xác định các giai đoạn của bệnh, hoặc xác định ung thư đã di căn bao xa. Biết được giai đoạn sẽ giúp xác định chẩn đoán và rất hữu ích khi lựa chọn phương pháp điều trị. Từng giai đoạn dựa vào các thông tin bao gồm kích thước của khối u, số lượng hạch bạch huyết có liên quan, và sự hiện diện của bất kỳ di căn nào khác

Điều trị ung thư tuyến tiền liệt

Vẫn chưa biết chính xác các nguyên nhân cụ thể gây nên bệnh ung thư tuyến tiền liệt, tuy nhiên các yếu tố nguy cơ chính là vấn đề tuổi tác và tiền sử trong gia đình có người mắc bệnh.

Ung thư tuyến tiền liệt rất hiếm gặp ở đàn ông trẻ hơn 45 tuổi, nhưng càng về già thì tỉ lệ mắc bệnh càng tăng. Độ tuổi trung bình tại thời điểm chẩn đoán là 70, tuy nhiên nhiều người đàn ông không bao giờ biết họ có bệnh ung thư tuyến tiền liệt.

Một số lưu ý khác:

• Nam giới trong những gia đình có lịch sử mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt có nguy cơ mắc bệnh cao gấp đôi so với những người trong gia đình không có ai bị ung thư tuyến tiền liệt.
• Tránh thừa cân, béo phì
• Vận động đều đặn
• Ăn uống hợp lý, đều độ bằng cách ăn nhiều rau quả, tránh sứ dụng quá nhiều chất béo .
• Tránh lạm dụng bia, rượu, và hút thuốc lá.
• Lối sống tốt sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh này.