Vẹo cột sống: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

1. Cong vẹo cột sống là gì?

Vẹo cột sống (Scoliosis) là khi cột sống bị cong bất thường, đổ về phía trước hoặc phía sau hay lệch sang một bên. Đây cũng là căn bệnh khá phổ ở trẻ em độ tuổi đi học, tại Việt Nam số trẻ em bị cong, vẹo cột sống chiếm từ 0,5 đến 1% dân số.

Các dạng cong vẹo cột sống thường gặp là cong cột sống chữ C và cong cột sống chữ S. Tùy vào thói quen sinh hoạt gây ra những áp lực lên cột sống hoặc bẩm sinh từng người và xuất hiện loại cong vẹo cột sống khác nhau.

Trường hợp nhẹ, không làm ảnh hưởng đến sinh hoạt thường ngày, hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất, người bệnh chỉ cần thực hiện những bài tập lưng nhẹ nhàng đã có thể cải thiện và phục hồi tình trạng dần theo thời gian. Bệnh hiếm khi gây ra những triệu chứng đau đớn nhưng  có thể gây thoái hóa cột sống, nhất là ở phần thắt lưng và vị trí đốt sống cùng sẽ diễn ra sớm và nhanh hơn bình thường. Trường hợp thay đổi diện mạo cơ thể, bệnh nặng cần điều trị bằng phẫu thuật.

2. Bệnh cong vẹo cột sống do đâu mà ra?

1. ► Vẹo cột sống vô căn:

Đây là tình trạng cong vẹo không rõ ràng và phổ biến nhất. Trong 80% các trường hợp vẹo cột sống, bác sĩ không tìm ra lý do chính xác khiến cột sống bị cong. Vẹo cột sống vô căn là chẩn đoán được đưa ra khi các loại khác đã được loại trừ.

1. ► Vẹo cột sống bẩm sinh:

Tình trạng này bắt đầu khi lưng của trẻ phát triển trước khi sinh. Các vấn đề với các xương nhỏ ở lưng, được gọi là đốt sống, có thể khiến cột sống bị cong. Các đốt sống có thể không hoàn chỉnh hoặc không phân chia đúng cách vì một vùng của cột sống dài ra chậm hơn các vùng còn lại. Các bác sĩ thường phát hiện ra tình trạng hiếm gặp này khi trẻ mới sinh.

1. Vẹo cột sống thần kinh cơ:

Tình trạng này do một rối loạn như tật nứt đốt sống, bại não hoặc chấn thương tủy sống gây ra. Đôi khi làm tổn thương các cơ nên không hỗ trợ cột sống khiến lưng cong.

1. Vẹo cột sống thoái hóa:

Thường gặp ở nhóm người trên 65 tuổi. Nó phát triển ở phần lưng dưới khi các đĩa đệm và khớp xương sống bắt đầu bị mòn khi về già đi. Loại vẹo cột sống này thường nhẹ hơn các loại khác.

1. ► Vẹo cột sống quay:

Ở đây, cột sống không chỉ cong sang một bên như trong vẹo cột sống vô căn; mà còn bị xoắn. ​​Đây là dạng vẹo cột sống rất nghiêm trọng và thường rất đau đớn.

1. ► Do biến chứng sau phẫu thuật:

Đây là biến chứng sau một cuộc phẫu thuật, đặc biệt là cuộc phẫu thuật lớn. Người bệnh nên báo ngay với bác sĩ nếu cảm thấy dấu hiệu bất thường để xử lý kịp thời.

1. ► Do hoạt động sai tư thế:

Hay gặp ở nhóm người trẻ tuổi và trẻ em. Việc hoạt động sai tư thế sẽ tạo áp lực lớn lên cột sống khiến cột sống thực hiện chức năng nâng đỡ trọng lượng cơ thể trong điều kiện nhiều rủi ro hơn.

1. ► Do loãng xương:

Vẹo cột sống xảy ra khi xương ở tình trạng giòn, xốp và yếu. Người bệnh cũng có thể đồng thời gặp thêm nhiều vấn đề về xương khớp khác nữa.

3. Chẩn đoán cong vẹo cột sống

Bước đầu đầu tiên bác sĩ cần biết các thông tin bệnh sử liên quan đến cơ xương khớp. Như bệnh sử của gia đình, thời gian cột sống có sự thay đổi bất thường, tiến triển đường cong vẹo, nơi xuất hiện các cơn đau nếu có, tình trạng rối loạn chức năng kèm theo, nghi vấn là dấu hiệu tổn thương thần kinh

Tiếp theo, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh bước đi, và thực hiện kiểm tra lưng, tình trạng cột sống của bạn. Các bài kiểm tra phản xạ, sức mạnh cơ bắp và dây thần kinh cũng sẽ được thực hiện nếu cần thiết. Cuối cùng, sau khi đã có những thông tin tổng quan, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh tiếp tục thực hiện chụp x quang để có thể quan sát được hình dạng cột sống trực quan hơn và đưa ra kết quả chẩn đoán chính xác.

4. Cong cột sống có chữa được không?

Đối với chứng vẹo cột sống nhẹ, có thể không cần điều trị. Thay vào đó, bác sĩ có thể theo dõi, chụp X-quang thỉnh thoảng để xem tình trạng có trở nên tồi tệ hơn không. Nếu trẻ mắc bệnh bác sĩ có thể đề xuất những điều là nẹp vẹo cột sống. Nhiều trẻ đeo nẹp 16-23 giờ một ngày và tháo ra khi tắm. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nếu trẻ em đeo nẹp này theo hướng dẫn, chúng có thể ngăn tình trạng cong vẹo trở nên tồi tệ hơn 80% thời gian.

Phẫu thuật vẹo cột sống:  

Phẫu thuật áp dụng khi đường cong trên 40 độ hoặc có dấu hiệu trở nên tồi tệ hơn. Có ba loại phẫu thuật chính: Phẫu thuật cố định cột sống; hai là dùng thanh giãn nở và ba là cố định thân đốt sống. Phương pháp điều trị mới này thường được áp dụng cho trẻ em.

5. Phòng ngừa bệnh vẹo cột sống

Không có cách nào để phòng ngừa bệnh vẹo cột sống. Mặc dù ba lô nặng có thể gây đau lưng, vai và cổ, nhưng chúng không dẫn đến bệnh vẹo cột sống. Chơi thể thao cũng vậy, mặc dù bạn nên tránh một số môn nếu bị vẹo cột sống. Bao gồm các môn thể thao gây căng thẳng cho cột sống, như bóng đá, thể dục dụng cụ và cưỡi ngựa, cũng như các môn thể thao sử dụng quá mức một bên cơ thể, như chơi gôn và quần vợt.

Bác sĩ cũng sẽ chỉ định một số bài tập cong vẹo cột sống để giúp người bệnh ổn định chức năng cột sống và dần cải thiện. Những bài tập vật lý trị liệu ao gồm: Bơi lội, chỉnh sửa tư thế hoạt động, các bài cho lưng và thắt lưng .

Chứng vẹo cột sống ở người lớn không thể ngăn ngừa được hoàn toàn. Chỉ có thể phòng tránh bệnh và làm chậm quá trình lão hóa xương ở người lớn tuổi. Cũng có những dạng vẹo cột sống vô căn, không rõ nguyên nhân nên việc phòng tránh hoàn toàn là điều khó có thể xảy ra.

Chứng vẹo cột sống thoái hóa xảy ra theo thời gian khi cơ thể già đi. Vì vậy, điều quan trọng là phải theo kịp chương trình tập thể dục tăng cường cốt lõi và aerobic tác động thấp thường xuyên. Nên áp dụng lối sống vận động giúp cơ thể khỏe mạnh, máu lưu thông tốt và làm chậm quá trình mắc bệnh khi tuổi cao trong đó có cong vẹo cột sống.