Các dấu hiệu cảnh báo bệnh phổi không được bỏ qua

1. Đôi nét về phổi

Phổi là một bộ phận trong cơ thể có vai trò chính yếu là trao đổi dưỡng khí - đem oxy từ không khí vào tĩnh mạch phổi, và carbon dioxide từ động mạch phổi ra ngoài.  Phổi có cấu trúc gồm có hai buồng nằm bên trong lồng ngực, được bao bọc bởi các xương sườn, phía dưới có cơ hoành ngăn giữa phổi và các cơ quan trong bụng như gan, dạ dày, lá lách. Giữa hai buồng phổi là khí quản là ống dẫn khí chính. Khí quản phân ra hai nhánh phế quản chính, còn tim nằm giữa hai phổi (trung thất), hơi chếch về bên trái.

Buồng phổi bên trái có 2 thùy (trái-trên và trái-dưới), bên phải có 3 thùy (phải-trên, phải-giữa và phải-dưới. Mỗi buồng có một phế quản chính, một động mạch và hai tĩnh mạch - những ống dẫn này chia như nhánh cây chi chít từ lớn ở giữa ngực (trung thất) đến cực nhỏ phía ngoài cùng của buồng phổi - kèm theo là các dây thần kinh và mạch bạch huyết.

Những ống dẫn khí lớn như khí quản và phế quản lớn được nhiều vành sụn giữ cho cứng và có ít cơ trơn. Bên trong các ống có lát màng tế bào tiêm mao và một lớp màng nhầy mỏng trên các tế bào này. Chất nhầy giữ bụi, hạt phấn và các chất bẩn khác. Qua chuyển động của tiêm mao, chất bẩn bám theo màng nhầy được đẩy lên và đưa vào thực quản nuốt xuống dạ dày theo nước miếng.

2. Bệnh phổi là gì

Bệnh phổi đề cập tới bất kỳ vấn đề nào ở phổi và gồm ba loại bệnh chính là:

• Bệnh đường hô hấp:  Những bệnh này ảnh hưởng đến các ống (đường hô hấp) mang oxy và các khí khác vào và ra khỏi phổi. Chúng thường gây hẹp hoặc tắc nghẽn đường hô hấp. Các bệnh đường hô hấp bao gồm hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), viêm tiểu phế quản và giãn phế quản (đây cũng là rối loạn chính đối với những người bị xơ nang). Những người mắc bệnh đường hô hấp thường nói rằng họ cảm thấy như thể họ đang "cố thở ra qua ống hút".
• Bệnh mô phổi: Những bệnh này ảnh hưởng đến cấu trúc của mô phổi. Sẹo hoặc viêm mô khiến phổi không thể mở rộng hoàn toàn (bệnh phổi hạn chế). Điều này khiến phổi khó lấy oxy và giải phóng carbon dioxide. Những người mắc loại rối loạn phổi này thường nói rằng họ cảm thấy như thể họ đang "mặc một chiếc áo len hoặc áo ba lỗ quá chật". Do đó, họ không thể thở sâu. Xơ phổi và bệnh sarcoidosis là những ví dụ về bệnh mô phổi.
• Bệnh tuần hoàn phổi: Những bệnh này ảnh hưởng đến các mạch máu trong phổi. Chúng do đông máu, sẹo hoặc viêm mạch máu gây ra. Chúng ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ oxy và giải phóng carbon dioxide của phổi. Những bệnh này cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng tim. Một ví dụ về bệnh tuần hoàn phổi là tăng huyết áp phổi. Những người mắc các tình trạng này thường cảm thấy rất khó thở khi gắng sức.

Nhiều bệnh phổi liên quan đến sự kết hợp của ba loại này. 

Các bệnh phổi phổ biến nhất bao gồm: Bệnh hen suyễn, xẹp một phần hoặc toàn bộ phổi (tràn khí màng phổi hoặc xẹp phổi), sưng và viêm ở các đường dẫn chính (ống phế quản) dẫn không khí đến phổi (viêm phế quản), bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính - COPD, ung thư phổi, nhiễm trùng phổi (viêm phổi), tích tụ dịch bất thường trong phổi (phù phổi), tắc nghẽn động mạch phổi (thuyên tắc phổi). 

3. Các dấu hiệu cảnh báo bệnh phổi không thể bỏ qua

Dưới đây là danh sách các dấu hiệu cảnh báo sớm mà bạn không được bỏ qua. Những dấu hiệu và triệu chứng này gợi ý đến các bệnh phổi như COPD, hen suyễn và ung thư phổi. Hãy xem các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của bệnh phổi: 

• Ho mạn tính/ho có máu

Phân loại ho là mạn tính, có nghĩa là kéo dài hơn một tháng. Ngoài ra, nếu kèm theo máu, nên đi khám. Theo y khoa, ho ra máu có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của ung thư phổi nhưng nó cũng chỉ ra các bệnh phổi tiềm ẩn như viêm phế quản mạn tính hoặc các bệnh nhiễm trùng như bệnh lao (TB) hoặc khí phế thũng. Bất kể lý do nào đằng sau cơn ho mạn tính/ho ra máu cho thấy có điều gì đó không ổn với hệ hô hấp và phải được kiểm tra càng sớm càng tốt.

• Thở khò khè

Nếu có thứ gì đó chặn phổi, có thể bị thở khò khè hoặc khó thở. Có thể do hẹp hoặc sưng cổ họng gây khó thở. Chủ yếu do dị ứng, khói, mạnh hoặc đôi khi do tập thể dục quá sức, thở khò khè gợi ý các bệnh như Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Nó cũng có thể chỉ ra sự hiện diện của bệnh hen suyễn.

• Chất nhầy mạn tính

Chất nhầy do đường hô hấp tiết ra để bảo vệ phổi bằng cách giữ lại bụi bẩn mà bạn hít vào, chất nhầy, còn được gọi là đờm hoặc đờm đặc, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe cho phổi. Nhưng khi tình trạng sản xuất chất nhầy trở nên mạn tính sẽ trở thành bệnh. Theo các chuyên gia về ung thư, nếu tình trạng sản xuất chất nhầy kéo dài hơn một tháng, nên đi khám sức khỏe và kiểm tra càng sớm càng tốt vì đây có thể là dấu hiệu của bệnh phổi mạn tính.

• Đau ngực mạn tính

Nhiều người liên tưởng đau ngực với bệnh tim nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Nếu đang mắc bệnh phổi, có thể bị đau ngực hoặc cảm giác tức ngực. Cơn đau ngực không rõ nguyên nhân khiến người trong cuộc khó chịu khi thở hoặc ho. Bất kể nguyên nhân là gì, cũng không bỏ qua cơn đau ngực, đặc biệt là khi tình trạng này là mạn tính và kéo dài hơn bình thường, có thể là vài tuần.

• Các triệu chứng khác của bệnh phổi

1. Cảm thấy không đủ không khí (đói không khí)
2. Môi hoặc đầu ngón tay tím tái (tím tái)
3. Nhiễm trùng đường hô hấp thường xuyên
4. Ngón tay dùi trống
5. Giảm khả năng tập thể dục
6. Đau hoặc khó chịu khi hít vào hoặc thở ra
7. Sốt và ớn lạnh
8. Sụt cân
9. Mệt mỏi hoặc yếu

 
Ngoài ra còn có các bệnh phổi khác như:

1. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Ho mạn tính, tăng sản xuất chất nhầy và thở khò khè.
2. Hen suyễn: Thở khò khè từng cơn, khó thở và tức ngực.
3. Xơ phổi: Khó thở và ho khan khởi phát dần dần.
4. Ung thư phổi: Ho dai dẳng, ho ra máu và sụt cân không rõ nguyên nhân.
5. Viêm phổi: Sốt, ớn lạnh, ho có đờm và đau ngực.
6. Thuyên tắc phổi: Khó thở đột ngột, đau ngực và nhịp tim nhanh.

4. Khi nào cần thăm khám bác sĩ?

Như đề cập, có nhiều nguyên nhân có thể gây bệnh phổi nên tốt nhất hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa về bệnh phổi bất cứ khi nào nếu bạn bị đau phổi dai dẳng, nặng hơn hoặc nghiêm trọng hơn ngay cả khi sử dụng các biện pháp giảm đau tại nhà và nghỉ ngơi đầy đủ. Đặc biệt là khi đau phổi hoặc đau ngực kèm theo các triệu chứng như hụt hơi, thở khò khè, sốt, ho mạn tính, nhiễm trùng đường hô hấp tái phát nhiều lần hoặc mạn tính, chóng mặt hoặc choáng váng, mệt mỏi, giảm cân không rõ nguyên nhân.

Bác sĩ cũng có thể chỉ định thực hiện các xét nghiệm nhằm hỗ trợ chẩn đoán bệnh phổi, chẳng hạn như chụp X-quang chụp CT, chụp MRI; xét nghiệm máu; kiểm tra đánh giá chức năng phổi; nội soi dạ dày, nội soi phế quản; điện tâm đồ... Khi đã tìm ra nguyên nhân bác sĩ sẽ kê đơn dùng thuốc hợp lý để điều trị.