Bác bác sĩ giải thích về ngộ nhận dị ứng kháng sinh và kháng kháng sinh

Tình trạng “ngộ nhận” dị ứng penicillin

Tạp chí y khoa JAMA của Mỹ số ra gần đây đăng nghiên cứu của BV đa khoa Massachusetts ở Boston (MGH) cho biết, hầu hết bệnh nhân khi báo cáo bị dị ứng penicillin nhưng thực sự lại không bị dị ứng, điều này dẫn đến việc điều trị không hiệu quả, thậm chí còn để lại nhiều phản ứng phụ bất lợi.

Để khắc phục tình trạng “ngộ nhận” dị ứng penicillin, tại Mỹ người ta khai trương trang web miễn phí, cung cấp các thông tin cần thiết về penicillin và giới thiệu những quan niệm sai lầm về dị ứng. Ngoài ra, trang tin còn cung cấp chi tiết về các xét nghiệm dị ứng để xác định dị ứng với penicillin và các loại thuốc liên quan. Theo nghiên cứu,  hầu hết bệnh nhân bị dị ứng được ghi nhận là trẻ em vì phát ban có khả năng gây ra bởi virus chứ không phải dị ứng. Đối với những người bị dị ứng penicillin thực sự, thì cứ 10 người lại có 8 không còn bị dị ứng sau khoảng thời gian 10 năm.

Một yếu tố gây nhầm lẫn khác là thuật ngữ dị ứng (allergy), thường được sử dụng bao gồm cả việc không dung nạp (chấp nhận thuốc) và tác dụng phụ của thuốc, hai hiện tượng này không giống nhau. Một dị ứng tiêu biểu bao gồm phản ứng miễn dịch thường xảy ra với mỗi lần phơi nhiễm, trong khi đó tác dụng phụ hoặc phát ban chỉ xảy ra một lần. Chưa hết, những loại phản ứng thuốc lại có thành phần di truyền hoặc tương tự di truyền, nhưng dị ứng penicillin lại không có các yếu tố này.

Nếu bệnh nhân nghi mình bị dị ứng penicillin, thì nên tư vấn bác sĩ để làm một số xét nghiệm da. Nếu xét nghiệm chích da ban đầu là âm tính, thì làm xét nghiệm penicillin dưới da sau 15-20 phút. Nếu xét nghiệm đó cũng âm tính, các bác sĩ có thể kiểm tra liều penicillin uống trong khi quan sát bệnh nhân để theo dõi phản ứng. Đối với những bệnh nhân có các phản ứng có nguy cơ thấp, như đau đầu, buồn nôn, nôn, ngứa hoặc có tiền sử gia đình bị dị ứng, các xét nghiệm da có thể không cần thiết, bác sĩ có thể bắt đầu với một liều penicillin uống và tiến hành quan sát trực quan.

Ngộ nhận và sự thật về tình trạng kháng thuốc kháng sinh

1. Không gây kháng thuốc nếu dùng thuốc đúng cách ?

Sai. Dù dùng thuốc kháng sinh thế nào vẫn có thể gây ra tình trạng kháng thuốc. Lý do , kháng kháng sinh là hiện tượng chọn lọc tự nhiên diễn ra theo thời gian, vi khuẩn tiến hóa, tự bảo vệ khỏi các chất hóa học do các vi khuẩn và nấm khác tạo ra nhằm tiêu diệt chúng. Ngoài ra, một số vi khuẩn nhạy cảm cũng có thể thu nhận các gen kháng thuốc từ các vi khuẩn khác, cũng khiến chúng trở nên kháng thuốc. Trong trường hợp thích hợp, vi khuẩn kháng thuốc sẽ tái tạo và có thể gây nhiễm trùng cho người được điều trị, hoặc khu trú trên da và các bề mặt cơ thể. Sau đó, chúng có thể được chuyển cho một người khác, chẳng hạn như bằng cách chạm. Đây là một cách lây lan vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh, đặc biệt là trong các cơ sở y tế, nếu các chuyên gia y tế không thực hiện vệ sinh tay tốt.

2. Chính cơ thể con người kháng với thuốc kháng sinh?

Không đúng, đó là do vi khuẩn, không phải do cơ thể con người. Vì vậy, không có gì chúng ta có thể thay đổi cơ thể để triệt tiêu khả năng kháng thuốc kháng sinh của vi khuẩn.

3. Thuốc kháng sinh là cách chữa cảm lạnh thông thường và cảm cúm

Sai. Thuốc kháng sinh chỉ hoạt động chống lại vi khuẩn. Cảm lạnh thông thường và cảm cúm là do virus gây ra mà thuốc kháng sinh hoàn toàn không có tác dụng. Và chúng ta càng sử dụng nhiều thuốc kháng sinh, thì càng có nhiều vi khuẩn kháng thuốc được tạo ra. Việc lạm dụng thuốc kháng sinh đối với các bệnh nhiễm trùng do virus là một trong những nguyên nhân lớn nhất làm gia tăng tình trạng kháng thuốc kháng sinh trên toàn thế giới. Kết quả duy nhất của việc dùng thuốc kháng sinh trị cảm lạnh là: làm hại bản thân thông qua các tác dụng phụ không mong muốn của thuốc kháng sinh; và làm tổn hại đến bản thân, gia đình, bạn bè và xã hội bằng cách gia tăng tình trạng kháng kháng sinh.

4. Nếu cảm thấy tốt hơn, có thể ngừng thuốc kháng sinh ?

Sai. Nếu bị nhiễm trùng do vi khuẩn cần điều trị bằng kháng sinh, thì điều quan trọng là phải dùng thuốc theo đúng chỉ định. Nếu ngừng thuốc kháng sinh sớm hoặc lỡ liều, thì lượng kháng sinh không đủ để tiêu diệt vi khuẩn, khiến vi khuẩn tái tạo nhanh, dễ nhờ thuốc và kháng thuốc. Vì vậy nến uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, cả về số lượng và thời lượng.

5. Kháng thuốc kháng sinh là lỗi của ngành y ?

Công bằng mà nói, ngành y đã thất bại trước việc chặn đứng tình trạng kháng thuốc kháng sinh. Nhưng sự thật còn phức tạp hơn nhiều, không chỉ có ngành y mà lỗi của tất cả chúng ta. Áp lực đối với các bác sĩ và y tá trong việc kê đơn thuốc kháng sinh cho công chúng rất lớn chưa kể kiến thức chẩn đoán và ý thức dùng thuốc tại điểm chăm sóc. Đã đến lúc tất cả chúng ta cần hợp tác, cùng chung ta thì mới đẩy lùi được vật cản ngáng đường nguồn tài nguyên quan trọng này.